Insulineresistentie: oorzaken, symptomen en hoe omkeren?

Insulineresistentie is belangrijk om op te merken omdat het een voorstadium kan zijn van type 2 diabetes en verband houdt met een verhoogd risico op hartaandoeningen, overgewicht, en andere gezondheidsproblemen. Door insulineresistentie tijdig aan te pakken, kan je de kans op deze aandoeningen mogelijk verkleinen.

Er zijn verschillende factoren die bijdragen aan insulineresistentie:

• Ongezonde voeding: een dieet dat rijk is aan suiker, bewerkte koolhydraten, en transvetten kan de insulinegevoeligheid verlagen.

• Overgewicht en obesitas: met name buikvet is gelinkt aan verhoogde insulineresistentie omdat dit vetweefsel ontstekingen in het lichaam bevordert, wat de insulinerespons in je cellen kan verminderen.

• Inactieve levensstijl: gebrek aan beweging vermindert de capaciteit van de spieren om glucose op te nemen, wat kan leiden tot hogere bloedsuikerspiegels.

• Genetische factoren: erfelijkheid kan ook een rol spelen. Mensen met een familiegeschiedenis van diabetes lopen meer risico op insulineresistentie.

• Hormonen en stress: chronische stress verhoogt het hormoon cortisol, dat op zijn beurt de insulinegevoeligheid verlaagt.

• Leeftijd: naarmate we ouder worden, neemt het risico op insulineresistentie toe door veranderingen in spiermassa en vetopslag. Het risico stijgt na 40 jaar.

Insuline is een hormoon dat door de alvleesklier (of pancreas) wordt geproduceerd als reactie op een verhoging van de bloedsuikerspiegel, bijvoorbeeld na het eten. Insuline bindt zich aan receptoren op de celwand, waardoor glucose vanuit het bloed naar de cellen wordt getransporteerd. Hier kan het als energie worden gebruikt of worden opgeslagen voor later.

Bij insulineresistentie reageren de cellen echter minder goed op insuline, wat betekent dat de alvleesklier meer insuline moet produceren om hetzelfde effect te bereiken. Dit kan leiden tot uitputting van de alvleesklier en een tekort aan insulineproductie. Zo ontstaat uiteindelijk type 2 diabetes.

Uit onderzoek blijkt dat mensen met pre-diabetes 50% kans hebben om binnen 5 tot 10 jaar diabetes te ontwikkelen. Hoewel insulineresistentie veel voorkomt, zijn er manieren om het risico te verkleinen of de insulinegevoeligheid te verbeteren:

• Gezonde voeding: kies voor een gebalanceerd dieet dat rijk is aan vezels, eiwitten, gezonde vetten, en langzaam verteerbare koolhydraten zoals volkoren producten, groenten en peulvruchten.

• Regelmatige beweging: aerobe oefeningen (zoals wandelen, fietsen, zwemmen) en krachttraining (zoals gewichtheffen) kunnen de insulinegevoeligheid verbeteren. 30 minuten beweging per dag kan al een verschil maken.

• Gewichtsverlies: zelfs een klein gewichtsverlies (5-10% van het lichaamsgewicht) kan de insulineresistentie aanzienlijk verbeteren.

• Slaap en stressmanagement: voldoende slaap en stressreductie kunnen cortisolniveaus verlagen, wat de insulinegevoeligheid ten goede komt. Probeer mindfulness, ademhalingsoefeningen, of andere ontspanningstechnieken.

• Supplementen en medicatie: sommige mensen kunnen baat hebben bij supplementen zoals magnesium of omega-3 vetzuren. In sommige gevallen kan een arts ook medicijnen voorschrijven om de insulinegevoeligheid te verbeteren.

De Diabetes Liga is de belangrijkste organisatie in Vlaanderen die zich inzet voor mensen met diabetes. Ze biedt veel informatie over insulineresistentie, de werking van insuline en preventie van diabetes.

Insulineresistentie kan sluipend ontstaan en gaat vaak gepaard met subtiele symptomen die gemakkelijk over het hoofd worden gezien. Enkele veelvoorkomende symptomen zijn:

• Vermoeidheid: door de inefficiënte verwerking van glucose kunnen energieniveaus dalen.

• Honger en suikerdips: een verminderde opname van glucose kan zorgen voor schommelingen in de bloedsuikerspiegel, wat honger veroorzaakt.

• Gewichtstoename, vooral buikvet: buikvet is vaak een signaal van verhoogde insulineresistentie.

• Donkere vlekken op de huid (Acanthosis Nigricans): deze huidverkleuring komt vaak voor in de nek, oksels of liezen en wordt geassocieerd met insulineresistentie.

• Verhoogde bloeddruk en cholesterol: veel mensen met insulineresistentie ontwikkelen ook hogere waarden van cholesterol en bloeddruk.

Er zijn verschillende manieren om insulineresistentie vast te stellen. Bij Fidlab kan je jouw risico op insulineresistentie laten berekenen via de Health Check. Dit gebeurt aan de hand van een uitgebreid bloedonderzoek, waarbij verschillende factoren worden meegenomen.

Volgende analysen worden berekend en helpen om vroegtijdig inzicht te krijgen in je risico op insulineresistentie en de mogelijke ontwikkeling van diabetes type 2. Zodat preventieve maatregelen kunnen worden genomen:

• Nuchtere bloedsuikertest: dit meet je bloedsuikerspiegel na een nuchtere periode (niet eten) van minimaal 8 uur. Een hogere nuchtere bloedsuiker kan een indicatie zijn van insulineresistentie.

• HOMA-IR test: de Homeostatic Model Assessment of Insulin Resistance berekent de mate van insulineresistentie aan de hand van je nuchtere bloedsuiker en insuline.

• Glucose intolerantie test: bij deze test wordt na een glucose-inname gekeken hoe snel je lichaam de bloedsuikerspiegel kan verlagen. Langzaam dalende bloedsuikerspiegels kunnen wijzen op insulineresistentie.

• HbA1c test: deze test meet de gemiddelde bloedsuikerspiegel over de afgelopen 2-3 maanden. Hoewel HbA1c vooral wordt gebruikt om diabetes te diagnosticeren, kan het ook bij het opsporen van insulineresistentie helpen.

• Insulinespiegel meting: hoge insulinespiegels in het bloed kunnen een teken zijn dat de alvleesklier harder moet werken om normale bloedsuikers te handhaven, wat kan wijzen op insulineresistentie.

• D.E.S.I.R. score: deze score voorspelt de kans op het ontwikkelen van diabetes type 2 binnen een periode van 9 jaar. Deze score wordt berekend aan de hand van een aantal gezondheidsfactoren: je buikomtrek, bloeddruk, of je rookt, en de waardes van glucose (bloedsuiker), triglyceriden (vetten in het bloed) en GGT (een leverwaarde).